Wat is een latex matras?
Een latex matras bestaat uit twee componenten. Namelijk een kern van latex dat geproduceerd is door vloeibaar melksap van natuurlijk en / of synthetisch latexaandeel te vulkaniseren. De kern wordt vervolgens omhult met een tijk (matrashoes).

Checklist
U wilt weten welk latex matras u het beste kunt kopen? Hieronder vindt u een checklist, zodat u gericht op zoek kunt naar het voor u beste latex matras.

1. Volgens welk productieproces én door wie is er geproduceerd?
2. Wat is het natuurlijk latexaandeel?
3. Wat is het synthetisch latexaandeel?
4. Wat is het soortelijk gewicht (SG)?
5. Welke hardheid heeft het matras?
6. Heeft het matras een zone indeling?
7. Welke dikte heeft het matras?
8. Wat voor een tijk (matrashoes) wordt er gebruikt?
9. Heeft het matras QUL, ECO-Institut of GOLS certificatie?

Natuurlatex kern en tijk (matrashoes)

1. Volgens welk productieproces is er geproduceerd?
Er zijn twee manieren om latex te produceren, namelijk de Dunlop en de Talalay methode. Zowel het Dunlop als Talalay proces zijn afhankelijk van vulkanisatie om latex te maken. Vulkanisatie is een proces waarbij vloeibare latex sap (natuurlijk latexaandeel) wordt uitgehard tot een vaste stof.

Hoe wordt Dunlop latex gemaakt?
Bij de Dunlop methode wordt het latex sap eerst opgeklopt (later meer hierover), waardoor het een 'slagroom-achtige substantie' wordt. Het latex wordt vervolgens in een mal gegoten, waarbij de mal 100% wordt gevuld. In de mal zitten pinnen die het latex middels hete lucht verhitten tot circa 115°C, waardoor het latex zal vulkaniseren. Na het vulkaniseren kan de latex kern uit de mal worden genomen en in een wasstation worden geplaatst. Het schuim wordt grondig gewassen om zeep en overtollige materialen (later meer hierover) van het schuim te verwijderen. Het intensief wassen zorgt dat het latex elasticiteit behoudt en geeft een betere duurzaamheid. Na het wassen wordt het latex op hoge temperatuur gedroogd om al het vocht uit het eindproduct te verwijderen.

Hoe wordt Talalay latex gemaakt?
Bij Talalay latex wordt het latex ook opgeklopt (later meer hierover) en de mal 30 tot 60% gevuld. Hierna wordt het latex eerst vacuüm getrokken en dan tot circa -30°C bevroren. Vervolgens wordt er lucht ingeblazen, waardoor de mal tot 100% uitzet en perfect ronde cellen ontstaan welk open barsten en zich met elkaar verbinden. Vervolgens wordt het latex gevulkaniseerd op 115°C. Na het vulkaniseren wordt het driemaal gewassen en 8 uur gedroogd op 85°C (post-vulkanisatie). Tot slot wordt het Talalay met een wals gecomprimeerd (voor vermoeid), waardoor de opencellige structuur vervolmaakt wordt.

Dunlop proces - vullen van de mal

Wat is het verschil tussen Talalay en Dunlop latex?
Er wordt altijd veel gerept over de klimaateigenschappen van Dunlop en Talalay latex. Naar onze mening ligt het grootste verschil echter in het veren en deinen. Wegens de ronde celstructuur veert en deint Talalay latex meer. Dunlop latex ligt stabieler en 'massiever' (niet steviger). Wat iemand prettig vindt ligt aan de persoonlijke voorkeur.

Talalay latex krijgt door het productieproces een perfect ronde celstructuur, waardoor Talalay sneller in staat is vocht af te voeren. Dunlop latex heeft een koraalachtige structuur, waardoor het de vocht iets minder snel kan afvoeren. Echter hangt de vochtafvoer ook sterk af van het natuurlijke en synthetische latexaandeel en de tijk (matrashoes).

Er zijn in Europa een aantal goede partijen die natuurlatex kernen kunnen maken, zoals Latexco (tegenwoordig samengevoegd met Artilat tot Novaya) en Gommagomma. Verder is Radium Foam in Maastricht dé partij die Vita Talalay maakt, maar hebben zij ook een tak in Duitsland.

2. Wat is natuurlijk latexaandeel?
Natuurlijk latexaandeel is het vloeibare melksap dat uit de hevea brasiliensis (rubberboom) wordt getapt door inkepingen in de schors te maken. In een latex matras kan met natuurlijk en / of synthetisch latexaandeel worden gewerkt. Het gebruik van een hoog natuurlijk latexaandeel werkt positief door in de elasticiteit, veerkracht, duurzaamheid en klimaateigenschappen.

In latex matressen wordt vaak met verhoudingen van natuurlijk en synthetisch latexaandeel gewerkt, bijvoorbeeld 20% natuurlijk en 80% synthetisch latexaandeel. Andere veel voorkomende samenstellingen zijn 40/60%, 60/40%, 80/20%, 85/15%, 90/10% en tot slot 100/0%.

Bij 100% natuurlijk latexaandeel moet een kanttekening geplaatst worden. Om latex te kunnen produceren wordt 95% natuurlijk latexaandeel, 2% zinkoxide, 1-2% vetzuurzepen, 1-2% zwavel en 1-2% natrium gebruikt. 100% natuurlijk latexaandeel gebruiken kan niet, omdat de materie dan simpelweg vloeibaar blijft. Na productie wordt de latex kern meerdere malen intensief uitgewassen, waardoor het eindproduct 98% natuurlijk latexaandeel bevat.

Het melksap van een rubberboom kan worden afgetapt vanaf het circa 6^e tot 30^e levensjaar van de boom. Het latex sap wordt na het inkepen van de schors opgevangen in emmers. Na zes uur stopt het stromen van het melksap. Normaal gesproken kan de volgende dag een nieuwe inkeping worden gemaakt. Na het 30^e levensjaar wordt het hardhout gekapt en gebruikt in de lokale houtindustrie.

Inkepingen in rubberboom om melksap te winnen

Wij kregen onlangs de vraag gesteld hoeveel natuurlijk latexaandeel er gebruikt wordt in een tweepersoons natuurlatex matras. Om een 160 x 200 centimeter latex matras van 100% natuurlijk latexaandeel de maken hebben we de dagelijkse output van 12 hectare rubberbomen nodig. Het mooie is dat dit het milieu niet schaadt, maar helpt: 12 hectare rubberbomen verwijderd per jaar 143 ton koolstofdioxide uit de lucht. Bovendien verschaft 12 hectare rubberbomen werk aan circa 8 man, waardoor banen gecreëerd worden in gebieden waar banen schaars kunnen zijn. Wereldwijd zijn er ongeveer 10 miljoen hectare rubberbomen.

Indonesië is de grootste exporteur van natuurlijk latexaandeel met een percentage van 63%. Maleisië volgt met 14% en Ivoorkust komt op de 3^e plek met 9,4%. De grootste importeurs van natuurlijk latexaandeel zijn overigens China (18%), de Verenigde Staten van Amerika (16%) en Japan (10%).

Flesje met 100% natuurlijk latexaandeel

Elasticiteit
Elasticiteit (puntelasticiteit / conformiteit) is de mate waarin een materiaal zich nauwkeurig naar het lichaam kan vormen. Hoe nauwkeuriger het materiaal zich naar het lichaam kan vormen, des te lager de druk op het lichaam (er vanuit gaande dat een correcte hardheid wordt gebruikt).

Veerkracht
Veerkracht is de verhouding waarin tegendruk wordt geboden naar gelang een materiaal verder wordt ingedrukt. Wat we willen is een matraskern waarbij de bovenlaag heel zacht aanvoelt, maar bij het verder indrukken steeds meer weerstand biedt. Dat zorgt voor een comfortabel gevoel en maakt het omdraaien op bed makkelijk. Het omdraaien houdt de doorbloeding op gang en moet zo min mogelijk energie kosten. De verhouding wordt gemeten volgens de SAG-factor of comfortindex. Natuurlatex matrassen hebben een zeer goede SAG-factor. Meer hierover op de volgende pagina.

Klimaateigenschappen
Natuurlijk latexaandeel is opencelliger dan synthetisch latexaandeel. Hieronder vindt u een afbeelding van een blok 100% natuurlijk latexaandeel en een blok 20% natuurlijk / 80% synthetisch latexaandeel. Duidelijk zichtbaar is dat de synthetische latexaandeel een veel gladdere gesloten structuur heeft en de 100% natuurlijke variant een meer open celstructuur heeft. Hierdoor is het sneller in staat vocht af te voeren.

Duurzaamheid
Helaas staat op het internet links en rechts vermeld dat natuurlijk latexaandeel niet duurzaam is. Zelfs lezen wij dat synthetisch latexaandeel duurzamer zou zijn. Dat is niet zo. Natuurlijk latexaandeel is duurzamer, omdat het sneller in staat is vocht af te voeren, waardoor zout (dat met transpiratie meekomt) het latex minder kan aantasten.

3. Wat is synthetisch / kunstmatig latexaandeel?
De meest voorkomende vorm van synthetisch latex is styreen-butadieenrubber (SBR). Dit wordt gewonnen uit aardgas en bewerkte olie (nafta). Synthetisch latexaandeel komt door een chemisch proces tot stand. Het materiaal is minder elastisch, minder duurzaam en heeft een vrij gesloten celstructuur waardoor het vocht minder snel kan afvoeren. Dit materiaal wordt ook gebruikt in de granulaat korrels op kunstgrasvelden waar zoveel over te doen is geweest. Onze mening: als het budget het toelaat is het logischer om met 100% natuurlijk latexaandeel te werken.

4. Wat is het soortelijk gewicht (SG)?
Soortelijk gewicht staat voor het aantal kilogram materiaal wat per kubieke meter in het matras is verwerkt (kg/m3). De meetmethode is vastgelegd in ISO norm 845:2006. Latex matrassen worden minimaal op zo’n SG 40 en maximaal op zo’n SG 90 geproduceerd. Het gebruik van een hoog soortelijk gewicht is belangrijk, omdat dit het materiaal elastischer en duurzamer maakt. In tegenstelling tot HR koudschuim en traagschuim is het bij latex ook zo dat het soortelijk gewicht invloed heeft op de hardheid. Vandaar dat als er meerdere hardheden van een latex matras worden aangeboden er sprake is van een verschil in het soortelijk gewicht.

5. Welke hardheid heeft het matras?
Als u op een matras drukt voelt u een vorm van weerstand / tegendruk. Hoe verder we het latex indrukken, des te meer tegendruk het zal genereren. Hardheid is de weerstand tegen de uitgeoefende druk.

De hardheid wordt tijdens het productieproces ingesteld en is afhankelijk van:
- Het soortelijk gewicht
- Het natuurlijke en synthetische latexaandeel
- De dikte van het matras
- Het type productieproces

Hardheid gecommuniceerd naar consumenten
De hardheid wordt voor de consument vaak aangeduid met soft/medium/firm, zacht/gemiddeld/hard of H2/H3/H4. Iedere producent / verkoper geeft echter zijn eigen invulling aan de gecommuniceerde term, waardoor een zacht latex matras van merk A zachter of steviger kan uitvallen dan een H 2 van merk B. Uiteraard wordt de exacte hardheid wel gedocumenteerd en moet beschikbaar zijn.

De ‘technische’ hardheid
Er zijn twee manieren om de hardheid te meten. De eerste methode is de ILD (Indentation Load Deflection) en ligt vast in ISO 2439. Bij deze methode wordt gemeten hoeveel kracht er nodig is om een matraskern met een cirkelstempel van 322 cm² te comprimeren tot 25%, 40% of 60% (meest gebruikelijk is 40%). De tweede methode is de CLD (Compression Load Deflection) volgens ISO 3386. Hierbij wordt de tegendruk in Pascal gemeten wanneer het matras 25% gecomprimeerd is.

In het algemeen genomen kunnen we stellen dat de gecommuniceerde hardheid ongeveer overeen zou moeten komen met het volgende:
zacht/soft/H2 : +/- 3.5 kPa
medium/gemiddeld/H3 : +/- 4 kPa
firm/stevig/H4 : +/- 4.5 kPa

Hardheid meten met cirkelstempel bij Latexco

6. Wat is een 7-zone indeling?
Een 7-zone indeling is een hulpmiddel om de uitstekende delen van het lichaam, de schouders en heupen, automatisch meer ruimte te geven om weg te zinken in het matras.

Een zone indeling is een hulpmiddel. Als het matras een hoog soortelijk gewicht en de juiste hardheid heeft zou het ook zonder zones moeten kunnen werken. Met de zone indeling kunnen de puntjes op de i worden gezet.

De drie belangrijkste zones zijn de schouderzone, heupzone en lordose. De schouderzone moet het zachtste zijn. De heupzone moet ook zachter zijn, maar niet zo zacht als de schouderzone. De lordose moet juist in verhouding steviger zijn, zodat de taille / onderrug aangevuld kan worden.

Bij Dunlop latex wordt de zone indeling gecreëerd door middel van de pinnen die het latex verhitten in de mal. De pinnen in de schouderzone worden bijvoorbeeld breder en langer gemaakt, waardoor er minder latex in dit gedeelte zit en daardoor zachter is.

Bij Talalay latex wordt de zone indeling normaal gesproken gecreëerd door het latex in te snijden. Bijvoorbeeld aan het oppervlakte horizontaal en verticaal in te snijden. In de schouderzone worden de blokjes bijvoorbeeld dichter op elkaar en dieper ingesneden, waardoor deze zone zachter is.

7. Welke dikte heeft het matras?
De benodigde dikte van een matraskern hangt sterk af van de lichaamsbouw, het doel en de bedbodem.

Stel dat er gebruik wordt gemaakt van een zeer goede lattenbodem is het raadzaam niet met een te dik matras te werken, omdat de lattenbodem anders zijn functie niet goed kan uitoefenen. Op bijvoorbeeld een spiraalbodem mag een matras juist weer wat dikker zijn, omdat de gehele ondersteuning uit het matras zelf moet voortvloeien.

Een tweede belangrijke punt heeft te maken met de hardheid. Stel dat iemand voorkeur geeft aan een stevig matras, dan hoeft het matras niet te dik te zijn. De slaper ligt namelijk toch wat meer bovenop het matras. Bij voorkeur voor een zacht matras zou een iets dikkere kern op de plaats zijn, omdat het lichaam voldoende in het matras moet kunnen wegzinken.

Een derde punt heeft te maken met de lichaamsbouw. Bij een zwaardere en breder persoon mag een matraskern wat dikker zijn, omdat het lichaam voldoende in het matras moet kunnen wegzinken. Bij een slanke en smalle lichaamsbouw hoeft het matras weer niet te dik te zijn.

Juist bij voorkeur voor een stevig matras is het raadzaam een wat dunner matras te gebruiken, maar te combineren met een goede lattenbodem. De lattenbodem kan zodoende de heupen en schouders ontlasten, maar komt een dunner en stevig matras toch overeen met de voorkeur in dit voorbeeld.

8. Wat voor een tijk (matrashoes) wordt er gebruikt?
Een tijk is de matrashoes die om de matraskern wordt gedaan. Doel van de tijk is zorg dragen voor comfort, vochtafvoer en warmteregulatie.

Een tijk behoort volledig afritsbaar te zijn. Liefst in twee delen, zodat het ook bij een tweepersoonsmatras gemakkelijk in de wasmachine past. Voor de hygiëne is het aan te bevelen dat een tijk op 60 graden gewassen kan worden. Op deze temperatuur overleefd huisstofmijt immers niet.

Tijken kunnen van verschillende materialen gemaakt worden. Het gebruik van 100% natuurlijke materialen is bij het gebruik van een latex matras met 100% natuurlijk latexaandeel uiteraard logisch en verdient de voorkeur.

Ieder materiaal heeft voor- en nadelen. Zo is bijvoorbeeld katoen wat stugger (minder elastisch) en minder snel in de vochtafvoer, maar heel sterk in de warmteregulatie. Wol is juist heel sterk in de vochtafvoer, maar kan niet op 60 graden gewassen worden. Paardenhaar en kamelenhaar zijn heel snel in de vochtafvoer, maar zijn minder elastisch. Bamboe is heel goed in de warmteregulatie en elastisch, maar kan vaak tot 30/40 graden gewassen.

Sinds enkele jaren een nieuw materiaal op de markt, Tencel / lyocell. Dit materiaal wordt gemaakt uit cellulose van de eucalyptusboom en beukenboom uit duurzaam beheerde bossen. Tencel heeft het Europees Ecolabel gekregen, omdat het milieuvriendelijk is. Het materiaal is enorm sterk, zeer zacht, snel in de vochtafvoer en zeer goed in de warmteregulatie. Het kent eigenlijk alleen maar voordelen.

9. Heeft het matras QUL, ECO-Institut of GOLS certificatie?
Wij worden er behoorlijk droevig van te zien dat veel klanten worden misleid. Dat is nogal een uitspraak, maar naar ons idee de waarheid. We zien namelijk tal van adverteerders met 100% natuurlatex matras adverteren, terwijl er niet met 100% natuurlijk latexaandeel wordt gewerkt. Partijen verstoppen zich daarbij achter de zogenoemde 'Zwitserse norm'. Deze norm zou inhouden dat een matras een natuurlatex matras genoemd mag worden als er minimaal 85% natuurlijk latexaandeel in verwerkt is. Ons onderzoek naar de bron van deze 'Zwitserse norm' heeft overigens tot niets geleid.

Wij zullen geen namen noemen, want wij zijn niet uit op 'gedoe'. Wel willen wij onze lezers meegeven: vraag naar het natuurlijk en eventueel synthetische latexaandeel, en de certificatie om dit te onderbouwen.

Dat een matras niet gemaakt is met 100% natuurlijk latexaandeel is namelijk direct te herkennen aan de certificatie. Een matras gemaakt met 100% natuurlijk latexaandeel zal namelijk QUL, ECO-Institut of GOLS certificatie moeten hebben. QUL en GOLS certificatie kan enkel worden behaald wanneer er minimaal 95% natuurlijk latexaandeel wordt gebruikt. Het ECO-Institut certificatie wordt uitgereikt bij latex matrassen vervaardigd zonder gebruik van synthetisch latexaandeel. Bij de ECO-Institut wordt het latex zeer intensief getest in een laboratorium, zodat precies gezien kan worden welke stoffen in welke mate aanwezig zijn in het eindproduct. Deze rapportage hebben wij in PDF vorm desgewenst beschikbaar voor onze latex matrassen.

Overige certificaten zeggen niets over het gebruik van het natuurlijk en synthetische latexaandeel. Certificaten zoals FSC, Euro-Latex, FKT en Öko-Tex Standard 100 hebben uiteraard wel toegevoegde waarde op andere vlakken.